Dames en heren,
Hartelijk dank voor de uitnodiging om hier bij de eerste verjaardag van de Duitse digitaliseringsstrategie te spreken. Als buren, vrienden en bondgenoten zijn we nauw verbonden en delen we grote ambities op het gebied van digitalisering.
Ik onderschrijf de digitaliseringsstrategie van de Duitse regering, vanwege haar doortastendheid en gerichte aanpak. Duitsland, als een van de grootste economieën van Europa, speelt een cruciale rol in de Europese digitale agenda. De Duitse regering heeft de ambitie om digitale technologieën te integreren in alle aspecten van het dagelijks leven en de industrie. Uw strategie benadrukt de ontwikkeling van 5G-netwerken, investeringen in kunstmatige intelligentie en een goedwerkende digitale overheid evenals een sterke nadruk op cybersecurity. We zien dit als een waardevolle bijdrage aan de versterking van de digitale infrastructuur in Europa en zijn enthousiast over de synergiën die kunnen voortkomen uit nauwere samenwerking tussen Nederland en Duitsland om een gezamenlijke basis van digitale publieke waarden binnen de EU te bevorderen.
De digitale transitie is in volle gang en heeft ingrijpende gevolgen. Als minister van digitalisering zie ik dagelijks zowel de vraagstukken als de kansen. Hoe zetten we algoritmes en Artificial Intelligence verantwoord in en hoe houden we controle? Hoe zorgen we voor een betrouwbare digitale identiteit? Het is een dossier waarop we het verschil kunnen maken als we nú de juiste dingen doen.
Digitalisering is hét dossier waarin we samen moeten optrekken.
Als buren, maar met de Europese Unie en internationaal met de Verenigde Naties. Want digitalisering houdt zich niet aan grenzen. Die grenzen moeten we zelf stellen.
Bijvoorbeeld als het gaat om de producten en diensten van big tech-ondernemingen. Want de software en technologieën van deze partijen zorgen er nu voor dat desinformatie onze democratieën bedreigd, schadelijke content bijdraagt aan psychische klachten bij onze kinderen en jongeren én onze persoonlijke data zonder onze instemming verhandeld wordt.
We moeten dus aan de slag met het aanpakken van de schade die big tech veroorzaakt.
Dat doen we in Nederland nu al als het gaat om onze privacy. We gaan diepgravend in gesprek met techbedrijven over hoe zij met onze data omgaan en kijken onder de motorkap om te bepalen of hun producten en diensten voldoen aan onze publieke waarden en onze grondrechten. En met succes, want bedrijven als Microsoft en Google pasten hun beleid en producten aan door de grenzen die wij stelden. En ik heb er goede hoop op dat andere techbedrijven gaan volgen.
Hiermee wil ik aantonen dat het stellen van grenzen loont.
Maar door snelle technologische ontwikkelingen is het telkens nodig om die grenzen helder te definiëren. Dat begint bij het stellen van de juiste vragen: Hoe zorgen we ervoor dat iedereen kan profiteren van digitale technologie ? Welke risico’s willen we hierin accepteren en hoe kunnen we die beperken? Hoe zorg je ervoor dat iedereen mee kan doen én we de lusten én lasten eerlijk verdelen?
Het antwoord op deze vragen is wat mij betreft: willen we dat digitale technologie voor onze samenlevingen en economieën blijft werken, dan moet digitalisering waardengedreven en mensgericht zijn.
Daarmee doel ik op waarden en grondrechten die we in de Europese Unie belangrijk vinden zoals zelfbeschikking, autonomie, privacy en gelijkheid. De waardengedreven digitale samenleving is menselijk, eerlijk en begrijpelijk voor iedereen.
Als overheidmoeten we hierin het initiatief nemen. Allereerst door zelf het goede voorbeeld te geven.
Dat doen we in Nederland op basis van drie principes:
Iedereen kan meedoen in de digitale wereld
Iedereen kan de digitale wereld vertrouwen.
En iedereen heeft grip op het digitale leven.
Deze principes vormen het fundament van onze Werkagenda waardengedreven digitaliseren en daarmee onze inzet op Europees en mondiaal mondiaal niveau. We maken immers allemaal gebruik van dezelfde soorten software, dezelfde sociale media en gelijksoortige algoritmes en (generatieve) AI. Ons leven speelt zich in toenemende mate digitaal af en daarbij hoort het hebben van een digitale identiteit. Bij deze ontwikkeling moeten we oog hebben voor de kansen en vragen die er leven – ook hier in Duitsland. Hoe zorgen we ervoor dat burgers en ondernemers zich online op een veilige en betrouwbare manier kunnen identificeren en gegevens kunnen delen? Hoe waarborgen we een zo hoog mogelijk niveau van betrouwbaarheid en privacy? Kortom binnen welke grenzen geven we een digitale identiteit vorm?
Wat het Nederlandse kabinet betreft ligt de oplossing in het zorgen voor meer grip op persoonlijke gegevens in Nederland en de Europese Unie. Grip door het bijvoorbeeld mogelijk te maken dat iemand de eigen gegevens die overheidsorganisaties van hen hebben makkelijk kan inzien en kan corrigeren. Met de mogelijkheid om persoonlijke gegevens te kunnen delen met andere (semi-)overheidsorganisaties (once-only principe), een ambitie die ik ook terugzie in uw strategie.
De revisie van de eIDAS-verordening, die de zogenoemde ‘ID-wallet’ regelt, is in dit kader een belangrijke stap. Als Nederlandse overheid nemen we hierin een leidende rol. Daartoe ontwikkelen we samen met wetenschappers, bedrijven en maatschappelijke organisaties een publieke, open source ID-wallet, die voldoet aan de hoogste eisen op het gebeid van toegankelijkheid en privacy.
Die leidende rol pakt Nederland ook rond vraagstukken op het gebied van algoritmes en kunstmatige intelligentie. Want laten we eerlijk zijn, het zou niet in ons opkomen om niet-geteste geneesmiddelen toe te staan in onze ziekenhuizen of ongekeurde voertuigen toe te staan op onze wegen. Bij het gebruik van algoritmes en AI is dit echter nog wél het geval én zijn we als samenleving een experimenteeromgeving voor 'big tech'.
Wat mij betreft moeten we hier bliksemsnel en grootschalig actie op ondernemen. Dat doen we al in de EU met de de AI Verordening, en het AI Verdrag van de Raad van Europa. Dat is alleen niet genoeg. We moeten naar een gecoördineerde aanpak op het hoogste niveau. Dat van de Verenigde Naties. Een aanpak, vergelijkbaar met de klimaatakkoorden. Gebaseerd op wetenschappelijk inzicht zoals bij klimaat de IPCC.
In de tussentijd moeten we aan de slag. Daarom loopt Nederland loopt Nederland vooruit op aanstaande wetgeving en internationale afspraken door nu al nieuwe spelregels voor het verantwoord gebruik van algoritmes en AI bij de overheid vorm te geven. We hebben een algoritmeregister ingericht waarin overheidsorganisaties op een transparante wijze laten zien welke algoritmes zij gebruiken en hoe deze werken. En een nieuwe algoritmetoezichthouder aangewezen om de spelregels te handhaven.
Daarbij wil ik benadrukken dat regulering en toezicht nooit een doel op zich zijn, maar een manier om innovatie in de juiste richting te sturen. Om eerlijke concurrentie mogelijk te maken , ook voor Europese start-ups. Met producten en diensten die wel voldoen aan onze waarden en grondrechten. Kortom, te werken aan waardengedreven verdienvermogen. Juist daarom moeten we in gesprek blijven met techbedrijven en toezichthouders.
Beste aanwezigen,
Digitalisering houdt zich niet aan grenzen - behalve als we die stellen. En dat is essentieel om de lusten en lasten van digitale technologie in onze samenlevingen en economieën eerlijke ter verdelen en ervoor te zorgen dat iedereen kan profiteren van de kansen
Er zijn tussen onze twee overheden al veelbelovende gesprekken gaande op thema’s als AI, online kinderrechten én open source. Ik zet graag samen met u de schouders eronder om op deze onderwerpen in ons beider landen, de Europese Unie en mondiaal in de Verenigde Naties successen te boeken.
Onze gesprekken zou ik graag intensiveren om verdere gezamenlijke ontwikkeling te bevorderen op het gebied van bijvoorbeeld eID, een test- en experimenteer centrum voor AI en een Europese cloud in het kader van de Europese soevereiniteit. Als gelijkgestemden, buren en bondgenoten kunnen we elkaar hierbij versterken.
Aan de slag, want onze acties van vandaag bepalen de eerlijke, inclusieve en waardengebaseerde digitale wereld voor morgen.
Dank u wel.
(Gesproken woord geldt)