Vandaag hebben het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) de handreiking ‘Online onderzoek door gemeenten’ gedeeld met de Tweede Kamer. U leest de brief hier De stukken zijn opgesteld in nauwe samenwerking met onder meer de VNG.
Eenduidigheid over online onderzoek door gemeenten
In de handreiking staat weergegeven wat wel en niet is toegestaan en wanneer een nadere afweging door de gemeente nodig is bij het doen van online onderzoek. Het zorgt voor meer eenduidigheid in de gemeentelijke werkwijze. Daarnaast stimuleert de handreiking gemeenten om actief met hun privacy-organisatie aan de slag te gaan. En ook om na te denken over de relatie tussen het bewaken van de openbare orde en veiligheid en de privacy van inwoners.
Hoofdlijnen juridisch kader
Gemeenten hebben geen expliciete wettelijke grondslag om persoonsgegevens te verwerken bij het doen van online onderzoek ten behoeve van de openbare orde en veiligheid. Op basis van onder meer nationale jurisprudentie en Europese uitspraken kan worden geconcludeerd dat de relevante wetsartikelen ten aanzien van de handhaving van openbare orde en veiligheid tot op zekere hoogte als grondslag kunnen dienen om persoonsgegevens door middel van online onderzoek in publiek toegankelijke bronnen te verwerken. Hierbij gelden de volgende voorwaarden:
- Er moet een aanleiding zijn, gelegen in een concrete ordeverstoring of dreiging daarvan.
- Er moet noodzaak bestaan om die specifieke persoonsgegevens te verwerken (proportionaliteit, subsidiariteit).
- De gebruikte grondslag moet de inbreuk die gemaakt wordt op grondrechten kunnen rechtvaardigen.
- Ook moet aan de (andere) AVG-beginselen worden voldaan.
Zelf afweging maken
Gemeenten dienen zelf de afweging te maken of zij in bepaalde gevallen online onderzoek verrichten. Zij kunnen nu het stappenplan uit de handreiking toepassen. De handreiking, het juridisch kader en een lijst met antwoorden op veelgestelde vragen zijn hier beschikbaar.
De VNG ondersteunt gemeenten bij vragen
Heeft u als gemeente vragen over de inzet van online onderzoek? Dan kunnen deze digitaal gesteld worden aan de VNG, onder vermelding van 'online onderzoek'. Op basis van vragen en opmerkingen kan de handreiking in de toekomst verder doorontwikkeld worden. Hierover blijven de betrokken ministeries, de VNG en gemeenten met elkaar in gesprek. Tegelijkertijd werken de VNG, Noord-Holland: Samen Veilig en een aantal gemeenten aan een protocol om de implementatie van de handreiking zo makkelijk mogelijk te maken.